Inleiding

Met de krediet analyse heeft de financierder de mogelijkheid de kredietwaardigheid van een persoon of organisatie te bepalen. Met andere woorden, door een creditcheck toe te passen kan men nagaan of een persoon of organisatie voldoende financiële middelen in huis heeft om de aangegane lening al dan niet met interest en met succes binnen de termijn terug te betalen. Ook de krediet analyse is essentieel en een onderdeel van een effectief en pro-actief debiteurenbeheer zodra de verstrekking van een leverancierskrediet om de hoek komt kijken.

Nu zullen wij vooral ingaan op de leverancierskredietverlening en ons niet beperken tot de leningen die worden verstrekt door banken en financieringsmaatschappijen. Steeds meer bedrijven zullen, nu banken minder gemakkelijk bedrijfskrediet verstrekken, maar ook omdat de aard van hun klantenkring dat vergt, meer inzicht in de financiële situatie van hun debiteur willen hebben. Dit inzicht zal mede bepalen alvorens zij overgaan tot het verstrekken van een leverancierskrediet aan hun debiteuren. Zeker organisaties in de distributie met hun gefaseerde leveringen, hebben belang bij een helder overzicht van het financiële verkeer bij hun klanten. Dit alleen al omdat meerdere openstaande facturen met al dan niet verschillende betalingstermijnen in totaal aardig kunnen oplopen. Denkt u eens in wat er op een debiteurenafdeling bij een groep klanten uit kan staan. Het is daarom van belang dat de credit manager een goed overzicht blijft houden over alle openstaande saldo’s met de bijbehorende risico’s en waar de (toekomstige) gevaren kunnen liggen. Ook het gebruik van creditratings en creditchecks uitgevoerd door gespecialiseerde bureaus spelen daarbij een belangrijke rol.

 Onderzoeksmethode?

De krediet analyse is een methode waarbij men probeert na te gaan waarom een bedrijf of organisatie een krediet nodig heeft en waarbij men met diverse middelen uitrekent of het bedrijf in staat is dit limiet binnen de afgesproken termijn terug te betalen. Het gaat hier om het bepalen van de kredietwaardigheid. Dit kan automatisch door middel van ratings en kreditwaardigheidsrapporten opgesteld door gespecialiseerde bedrijven. Het is ook raadzaam om mede door de snel veranderende economische situaties, een persoon, de krediet analist, op neer te zetten omdat ratings heel snel kunnen verouderen of omdat ze niet specifiek genoeg zijn.

Het bepalen van de kredietwaardigheid door de kredit analist gaat via een verscheidenheid van analyse technieken waarin men probeert te herkennen welke financiële patronen en trends in ontwikkeling zijn om zo de kans op terugbetaling van het uitgeleende vast te kunnen stellen. Met andere woorden het ontleden van de financiële positie van een debiteur en zo na te gaan of een organisatie in staat is haar financiële verplichtingen na te komen.

Eén van de belangrijkste bronnen die daarbij kan helpen is het jaarrapport en/of de jaarrekening. De Kamer van Koophandel biedt de mogelijkheid om aldaar een kopie van het jaarrapport op te vragen. Bedrijven met rechtspersoonlijkheid hebben de verplichting de cijfers te deponeren, alsmede enkele specifieke Stichtingen en Verenigingen. Bij bedrijven zonder rechtspersoonlijkheid is de analist afhankelijk van de medewerking en bereidwilligheid tot overleggen van de jaarrekening door de kredietnemer. Bovendien geven geautomatiseerde rapporten niet altijd een correct beeld van de werkelijkheid.

Wil men een goede krediet analyse kunnen uitvoeren, dan zal men in staat moeten zijn zo’n jaarrekening te kunnen lezen, begrijpen, interpreteren en analyseren. En daarbij volstaat niet alleen het lezen van de cijfers, maar vooral ook die van de toelichting. De balans met de toelichting geeft een getrouw, duidelijk en stelselmatig beeld van de grootte van het vermogen en zijn samenstelling in actief- en passiefposten op het eind van het boekjaar weer (artikel 2:362 lid 2 Burgerlijk Wetboek).

Daarbij kijkt met ook naar de verlies- en winstrekening (indien men daarover kan beschikken). De winst- en verliesrekening (P&L) met de toelichting geeft getrouw, duidelijk en stelselmatig de grootte van het resultaat van het boekjaar weer en zijn afleiding uit de posten van baten en lasten (artikel 2:362 lid 3 Burgerlijk Wetboek).

Tevens wordt er gekeken naar de cash flow van een bedrijf. Cash flow is een term in de bedrijfseconomie waarmee bij een onderneming de in- en uitstroom van liquide middelen wordt bedoeld. Deze geldstroom is het verschil tussen de ontvangsten en uitgaven gedurende een bepaalde periode of voor een bepaald project. Als de uitgaven de ontvangsten overtreffen, wordt er van een negatieve geldstroom gesproken. Zijn de ontvangsten groter dan de uitgaven, dan is er een positieve geldstroom. De belangrijkste elementen op de balans hierbij zijn de debiteuren- en crediteurenposten. Heeft een bedrijf haar debiteurenbeheer niet op orde, dan kan de cash flow in gevaar komen omdat haar leveranciers ook betaald zullen moeten worden. In een enkel geval kan de cash flow eveneens in gevaar komen wanneer in mei de vakantiegelden aan de werknemers worden uitbetaald en het management van het bedrijf daar vooraf onvoldoende rekening mee heeft gehouden.

Krediet analyse houdt ook in een grondige bestudering van aanvullende informatiebronnen zoals dat van opgestelde rapporten door kredietbureaus, betaalhistorie en –ervaring en het management. Het is niet alleen vergaren van financiële informatie, maar ook van niet-financiële gegevensbronnen. De analist zal proberen het leengedrag van de lener te analiseren en te voorspellen en ook hoe de lener vervolgens daar zelf tegenaan kijkt. Dit laatste kan worden gedaan door een gesprek en/of bedrijfsbezoek. Een belangrijk element bij de kredietverstrekking is dus het zelfbeeld van de kredietnemer. Het inzicht in de eigen situatie van de kredietnemer verschilt nogal wel eens. Dit alles kan een impact hebben op de mogelijkheid dat de kredietnemer zijn schulden niet meer kan betalen omdat het totale overzicht van eigen doen en laten van de bedrijfsvoering niet helder bij hem in het vizier ligt.

Dus ongeacht de kredietnemer een lening van de bank aanvraagt, danwel aan zijn leverancier om een leverancierskrediet verzoekt, zal de kredietgever altijd de kredietwaardigheid van de kredietnemer moeten onderzoeken. Een compleet kredietverslag of –rapport zal, al dan niet met toevoeging van een businessplan, de kredietverlener een goed inzicht kunnen geven in het bedrijf en de financiële situatie van de kredietnemer. Wij zullen nu in het kort de basiselementen van de krediet analyse geven zodat u een inzicht heeft in wat de kredietverstrekker precies wil weten van de kredietnemer. Het geldt hierbij voornamelijk voor een leverancier die zijn afnemers een extra service wil bieden.

Wat komt er zoal kijken bij de krediet verlening en de bijbehorende analyse? Wij beginnen met de belangrijkste, het terugbetalingsvermogen.

De kredietverstrekker (bank of leverancier) zal als eerste willen weten of de kredietnemer (lener, debiteur) in staat is het verleende krediet met succes te betalen. Ook zal hij willen weten hoe de kredietnemer dat gaat doen en met welke middelen. Hij zal daarbij in overweging nemen de in- en uitstroom van gelden, de hoeveelheid termijnen of binnen welke afgesproken periode en de waarschijnlijkheid van een succesvolle terugbetaling. De kredietverstrekker zal hierbij kijken naar de betaalhistorie en hij zal credit bureaus gaan raadplegen zoals een Dun & Bradstreet, Graydon of Experian. Tevens zal de kredietverstrekker nagaan of er nog andere mogelijke bronnen van terugbetaling zijn.

Ten tweede zal de kredietverstrekker kijken naar het totale kapitaal van een organisatie. De analist kan dit nagaan met behulp van de jaarrekening, maar ook andere gegevens zoals het uittreksel van de Kamer van Koophandel. Dit kapitaal is het totale bedrag dat een management in een bedrijf heeft geïnvesteerd en dit geeft een indicatie hoeveel risico een kredietverstrekker kan lopen, mocht de kredietnemer in moeilijkheden geraken. Kredietverstrekkers, investeerders en kredietverzekeraars verwachten van de kredietnemer moraliteit en dat hij bijdraagt aan een goed risicobeleid. Er moeten voldoende financiële middelen aanwezig zijn zodat er eventueel een organisatie (moederbedrijf) of iemand (een bestuurder) persoonlijk garant kan staan. Het is dus vitaal dat de kredietnemer er alles aan doet om het bedrijf financieel zo gezond mogelijk te houden en dat hij er alles aan doet om wanbeleid te voorkomen. Zij gaan er eigenlijk al vanuit dat die motivatie intrinsiek aanwezig is voordat de kredietnemer contact met ze opneemt.

Ter derde zijn er garanties. Dit zijn aanvullende eisen van zekerheid die de kredietnemer aan de kredietverstrekker kan verschaffen. Het vertrouwen van een kredietnemer is van groot belang voor de continuïteit van een organisatie. Ook bij andere risicos kan er verzocht worden om een garantie. Meestal gebeurt het verzoek om een garantie bij leverancierskrediet in de vorm van een bankgarantie. Met een bankgarantie heeft diegene die leverancierskrediet verstrekt de zekerheid van een bank dat de debiteur aan zijn financiële verplichtingen zal voldoen. Soms verlangt een kredietverstrekker een garantie wanneer er bijvoorbeeld sprake is van verlieslatende cijfers, maar dat er toch positieve continuïteit in de bedrijfsgang zit. Een bankgarantie is niet gratis want het is een contract die bank opstelt en waar zij onvoorwaardelijk garandeert om een bedrag aan de begunstigde te betalen, indien hij daarop aanspraak maakt.

De leencondities of voorwaarden beschrijven het doel van de lening. Bij leverancierskrediet zal hiervan veelal geen gebruik gemaakt worden omdat dit meestal verwijst naar de al bestaande betalingscondities. Het leverancierskrediet is vaak een opsomming van meerdere openstaande facturen waarvan de betalingstermijn nog niet is verlopen.

Samenvattend

Kredietanalyse is bij de verstrekking van leverancierskrediet door een leverancier aan een afnemer een belangrijk aspect van het debiteurenbeheer. Nu de bancaire wereld steeds kritischer zal kijken bij het verzoek tot verstrekking van een bedrijfskrediet, zal een beroep op het doen van een leverancierskrediet andere vormen aannemen. Dit kan extra risico’s voor een leverancier met zich meebrengen wanneer te gemakkelijk met betalingstermijnen en uitstel van betaling wordt omgegaan. Strikte handhaving van de betalingstermijnen is noodzakelijk. Met name bij de bedrijven waar het “order-to-cash” proces nog verre van aanwezig is, dient men een goed overzicht van het debiteurenbeheer te houden. Wij denken dat het altijd goed is om bij iedere middelgrote en grote debiteurenafdeling, een analist in het midden te hebben, die zich bezig houdt met het doen van creditchecks en analyses.

Door René van der Wouden (oorspronkelijk geschreven in November 2007, enkele toevoegingen en correcties in Augustus 2013)